Η απουσία θεσμικού ελέγχου, γεγονός που μεταφράζεται σε απουσία πνευματικής γραμμικότητας, μας παρέχει την δυνατότητα του πειραματισμού πάνω στην διαδικασία παραγώγης μιας ελάχιστης μα νέας μορφής γνώσης, μέσω της απόρριψης τυπολογιών, καταστατικών και προκαθορισμένης ύλης. Αφήνουμε χώρο λοιπόν στην ανελεγξιμότητα ή και την εκτροπή, όσο πιστεύουμε πως υπάρχουν νοητικές όχθες, που θωρακίζουν το αποτέλεσμα της δουλειάς μας, περικυκλώνουν και συγκρατούν τους κυμματισμούς που θα παραχθούν από το τυχαίο ρίξιμο μιας πέτρας στη θάλασσα. Κι όταν λέμε ρίξιμο μιας πέτρας δεν εννοούμε παρά το σφράγισμα του ρεμβασμού μιας συμμορίας παιδιών στην ακτή.

Ωστόσο, η δουλειά μας πρέπει να γίνει ευθύβολη, μην αφήνοντας σκιές που ενδέχεται να οδηγήσουν σε στρεβλώσεις. Προτρέπουμε η υπόσταση του πανεπιστημίου να γίνει αντιληπτή μέσα από την απάντηση ενός πανοπτικού ερωτήματος:

Τι είναι γνώση;

Από τον 19ο αιώνα κι έπειτα, η έννοια της γνώσης έχει αποκτήσει ως πολιτισμική αξία διαστάσεις μυθολογικές στον αναπτυγμένο κόσμο. Ορδές φιλομαθών πολιτών της άγριας Δύσης προστρέχουν ως νέοι χρυσοθήρες σε ένα αδυσώπητο κυνήγι μιας χρυσής θεωρίας, που θα τους βοηθήσει να ερμηνεύσουν τον κόσμο γύρω τους. Ζούμε τους αιώνες της ερμηνείας οπότε και οι καλοθελητές πολλοί: απειράριθμες σελίδες γράφτηκαν για να χτίσουν μια θεωρία φιλοσοφική, πολιτική, κοινωνική, ψυχολογική, φυσική, γλωσσολογική, αρχιτεκτονική, ιστορική, καλλιτεχνική και τόσες άλλες. Κάποιες πέτυχαν ως προς την επιρροή τους, κάποιες απέτυχαν, κάποιες ξεπεράστηκαν, κάποιες μένουν να ξεπεραστούν, κάποιες άλλες για να έρθουν. Και τελικά; Με τόσο τεράστιο όγκο σελίδων γνώσης, που θα μπορούσε να καλύψει την επιφάνεια της γης είκοσι φορές, γιατί οι κοινωνίες μας έχουν φτάσει σε κατάσταση γενικευμένης απελπισίας;

Δεν δαιμονοποιούμε την κουλτούρα της γνώσης. Σε αρκετές εκφάνσεις της ζωής είναι υποβοηθητική. Δεν πρέπει όμως να την θεοποιούμε, ξεχνώντας πως ατενίζουμε τον πιο μορφωμένο κόσμο που έχει υπάρξει ποτέ πάνω σε μία ανθρωπότητα που διάγει το πιο ανέλπιδο παρόν από καταβολής κόσμου. Είμαστε αναγκασμένοι να αμφιβάλλουμε. Λοιπόν, το τι είπε ο Λακάν και ο Βιτγκενστάιν είναι αξιοθαύμαστο. Η σκέψη του Φρόυντ είναι αξιοθαύμαστη εξίσου. Ο Μπένγιαμιν αγγίξε τα διανοητικά ακρότατα του 21ου αιώνα. Τι συμβαίνει όμως με μας; Θέλουμε απλώς να διαχειριζόμαστε τη γνώση; Να την υπηρετούμε; Μας αρκεί να λαμβάνουμε τις ιδέες εξωτερικά και διαμεσολαβημένα; Τι κάνουμε στο παρόν μας, στη θέα που κοιτούμε; την οποία ποτέ δεν αντίκρυσαν οι μεγάλοι διανοητές; Με ποιο δικαίωμα ο Μαρξ μας περιλαμβάνει σε μια κοσμοθεωρία τη στιγμή που δεν έχει ιδέα για τον άνθρωπο που μας λείπει; πώς τολμούν όλοι να απαντούν στα βάσανά μας όταν δεν γνωρίζουν το ανοιχτό ρόδινο χρώμα που παίρνει ο Υμηττός το σούρουπο; Να γιατί είναι ιδέες άτοπες, και ασώματες, αφού δεν εχουν την ικανότητα να προσαρμόσουν μέσα τους τα βιώματα του καθενός. Οπότε και σε αναγκάζουν να κατευθυνθείς εσύ προς τα εκεί, εκβιάζοντας την υποταγή της μοναδικότητάς σου, δημιουργώντας σου εν τέλει έναν πλασματικό εαυτό.

«Η αντικειμενικότητα συνοδεύει την απόλυτη εξουσία»
Φασμπίντερ

Η ουσιαστική γνώση πρέπει να συνάδει με την χαρά της γέννησής της, να παράγεται την ώρα που βιώνεται το παρόν. Αν κουβαλιέται από το παρελθόν μέσα σε πνευματικά σακιά καταντάει ένα ετοιμολογικό στερεότυπο που εξυπηρετεί τις εγωπάθειες του καιρού και αφαιρεί τις κινητήριες και απελευθερωτικές δυνατότητες της εσωτερικής μας αμφιβολίας. Ό,τι συγκροτείται σε θεωρητική κατασκευή ή αξίωμα και αντιπροσωπεύει ένα άκαμπτο μοντέλο γνώσης είναι συναισθηματικά επιζήμιο και πρέπει να απολογικοποιηθεί. Συνεκδοχικά, η τυποποιημένη γνώση μετουσιώνεται σε ρητορεία, σε συγκεκαλλυμένο φανατισμό, και οδηγείται αργά ή γρήγορα σε δυστυχία. Ώστε έρχεται μια στιγμή που διαπιστώνεις πως έκανες λάθος και πως η σιδηρά σου ασπίδα δεν μπορεί να σε προστατεύσει, γιατί αποδείχτηκε πολύ αδύναμη, μια φλούδα λεπτή. Για στάσου. Μοιάζει με ταλαιπωρημένο ύφασμα. Ούτε για ύφασμα πρόκειται. Είναι ακόμη πιο λεπτό. Δεν υπάρχει καν. Πιάσε να δεις. Το δέρμα σου είναι; Έρχεται μια στιγμή που μένεις μόνος, γυμνός και απροστάτευτος. Έρχεται η στιγμή που κρυώνεις πολύ και καταλαβαίνεις πως το στήριγμά σου δεν βρίσκεται στις ιδέες της φιλοσοφίας, της πολιτικής, ή της ψυχολογίας. Έρχεται η στιγμή που πρέπει να πιστέψεις πως το δερμάτινό σου κάλυμα είναι η μοναδική σου προστασία γιατί η γνώση βρίσκεται μέσα σου και κοχλάζει. Μιλάμε για τις ιδέες των συναισθημάτων που βρίσκονται εντός σου και αναζητούν τις κατάλληλες συνθηκες για να συγκροτηθούν σε νόημα που απαντά. Τις συνθήκες αυτές τις εντοπίζουμε στην πράξη του φιλοσοφικού ρεμβασμού, κι είναι στο χέρι μας να τις καλλιεργήσουμε.

εξέγερση θα πει το ρόδο να κοιτάς
μέχρι να σου θρυμματιστούν τα μάτια

Αλεχάνδρα Πισαρνίκ